دستور کار آزمایشگاه سیستم عامل - جلسه 3

دستور کار آزمایشگاه سیستم عامل - جلسه 3 نام استاد: خانم مهندس زهرا نصیری اقدم موضوع جلسه سوم : کار با محیط گنوم و امکانات آن از جمله امکانات شبکه 1

فهرست مطالب: -1 مقدمه کلی... 3-2 -3 مقدمه این جلسه... 3 گنوم چیست... 3-4 -5-6 مقدمات اولیه گنوم... 3 مجوزهای دسترسی در سیستم عامل لینوکس... 7 کار با محیط کاربری گنوم و یکسری تنظیمات ظاهری آن...9 Workspace_6-1 در گنوم... 9 6-2 _منوی اصلی گنوم... 11 APPLET_6-3 ها در گنوم:... 11 6-4 _میز کار گنوم: 13... هب_ 7-1 7- تنظیمات شبکه در محیط گنوم... 14 اشتراک گذاری فایل ها در لینوکس 17... 8- آشنایی با میز کار سیستم عامل 18...ubuntu 9 -افزودن نرم افزارهای جانب به سیستم عامل 22...ubuntu 11- افزودن زبان "پارسی" به صفحه کلید درUbuntu...23 تمرین ها... 25 فهرست منابع و ماخذ این جلسه... 25 2

1- مقدمه کلی لینوکس را می توان مشهورترین سیستم عامل متن باز حال حاضر دنیا دانست. متن باز بودن آن باعث شده توزیع های مختلفی از آن در دسترس باشد. با توجه به اینکه استفاده از این سیستم عامل امروزه در بین کاربران خانگی نیز در حال رواج است و همچنین به دلیل اینکه امروزه از لینوکس بیستر از ویندوز در زمینه های شبکه و وب هاستینگ استفاده می شود لزوم آشنایی هر متخصص کامپیوتری با آن احساس می شود. همانطور که در عنوان این دستور کار مشاهده کرده اید نوشته شده است: دستور کار آزمایشکاه سیستم عامل: اما همانطور که بسیاری از اساتید می دانند در آزمایشگاه سیستم عامل معموال پیاده سازی الگوریتم های سیستم عامل در یک محیط شبیه سازی شده طریقه ساخت سیستم عامل و آشنایی با بوت سکنور و سایر مباحث پرداخته می شود. اما با توجه به آشنایی اندک برخی از افراد با سیستم عامل هایی غیر ویندوز نیاز به آموزش این سیستم ها بیشتر احساس می شود. ما در این دستور کار آموزش سیستم عامل لینوکس UBUNTU نسخه 11.14 را انجام خواهیم داد.هرچند عالقه زیادی برای نوشتن کامل این دستور کارها توسط خود داشتم اما به دلیل نداشتن وقت کافی اکثر این دستور کارها با استفاده از منابع فارسی و انگلیسی که لیست آن در انتهای هر جلسه ارائه خواهد شد نوشته شده است. 2- مقدمه این جلسه در این جلسه با محیط کاربری گنوم آشنا خواهیم شد. این محیط در کنارKDE یکی از مشهورترین محیط های گرافیکی سیستم عامل لینوکس است. در این جلسه سعی میکنیم به نکات مهم این میز کار بپردازیم و از اشاره به جزئیاتی که هر کاربری آن را به مرور یاد میگیریم خودداری کرده ایم. توصیه می شود در هنگام خواندن این دستور کار با ما همراه باشید و تمامی کارها را خودتان در سیستم انجام دهید. 3- گنوم چیست محیط های گرافیکی در حقیقت نرم افزاری هستند که باالی زیرساختار های فراهم شده توسط سیستم Xاجرا WINDOWS میشوند. GNOME )تلفظ کنید گنوم(یکی از این محیط های گرافیکی استکه دارای پایداری خوب و امکانات متعدد و قدرتمندی می باشد. این محیط گرافیکی محیط پیش گزیدهUBUNTU می باشد. در این بخش با محیط گرافیکیGNOME و راه های استفاده از آن آشنا میشوید. پس از اینکه به سیستم وارد می شوید و محیط گرافیکی اجرا می شوید میزکارGNOME که شبیه شکل 1 می باشد ظاهر می شود. 3

4- مقدمات اولیه گنوم در باالی میز کار پنل کاربری قرار دارد. این پنل منوی اصلی گنوم آیکن برنامه های فعال و عالمتهای جهت نشان دادن وضعیت سیستم همانند سرعت کامپیوتر وجود دارد. در پایین میز کار همانند ویندوز پنجره برنامه هایی که اجرا کرده اید وجود دارد که با کلیک بر روی آنها می توانید آنها را فعال یا غیرفعال کنید. شکل : میز کار گنوم اگر میخواهید وارد پارتیشن خاصی از سیستم خود شوید در منوی اصلی گنوم گزینهPLACES و سپس گزینه COMPUTER را انتخاب کنید تا پنجره ای مشابه شکل 2 ظاهر شود این پنجره مربوط به برنامهNAUTILUS که یک برنامه مدیریت فایل در سیستم عامل لینوکس است می باشد. در این پنجره لیست پارتیشن های کامپیوتر وجود دارد. پارتیشنی که با سیستم FILEمشخص SYSTEM شده است. پارتیشن اصلی کامپیوتر من است و با استفاده از آن می توانم به پوشه های مربوط به لینوکس مراجعه کنم. سایر آیکن ها مربوط به فلش ها یا CD-ROM و DVD ROM کامپیوتر است.جهت ورود به یک پارتیشن خاص کافی است بر روی آن دوبار کلیک کنید. به عنوان مثال اگر بر روی گزینهSYSTEM FILE دو بار کلیک کنید پنجره ای مشابه شکل 3 می بینید که پوشه های اصلی سیستم عامل لینوکس را نشان می دهد. قبل از اینکه راجع به محتوای این پارتیشن توضیح دهم ابتدا اجازه دهید یک سری خصوصیات در مورد شخصی سازی این صفحه را توضیح دهم. در باالی پنجره از آیکن های ذره بین می توانم برای بزرگ تر یاکوچک تر کردن آیکن ها استفاده 4

ک م کن نار عالمت ذره بین جایی کهVIEW ICON نوشته شده است می توانم نوع نمایش آیکن ها را تعیین کنم که می تواند شامل یکی از سه مورد زیر باشد: -1 :ICON VIEW که پوشه ها و فایل ها را به صورت یک آیکن نمایش می دهد. 5

:LIST VIEW که پوشه ها و فایل ها را به صورت یک لیست نشان میدهد این لیست شامل اطالعات جزئی هر فا یل یا پوشه از جمله اندازه نوع و تاریخ تغییر آن میباشد. -2 COMPACT :فایلها VIEW و پوشه ها را به صورت فشرده نمایش می دهد. نکته: اگر میخواهید در این فایل ها و پوشه های خود جستجو کنید از آیکن ذره بین سمت راست نوار ابزار استفاده کنید. -3 6

هر کاربر یکپوشه خانگی یاHOME دارد که می تواند فایل های شخصی خود را در آنجا قرار دهد.جهت رفتن به پوشه خانگی خود برای عالمت خانه در باالی نرم افزار NAUTILUSکلیک کنید اگر میخواهید دوباره پارتیشنهای سیستم نمایش داده شود بر روی عالمت کامپیوتر )کنار عالمت خانه( کلیک کنید همچنین گزینهBACK برای رفتن به پوشه یا درایو قبلی است و گزینهFORWARD عکس عملBACK است. نکته: هنگامی که تعداد فایل هایا پوشه ها زیاد است و به دنبال فایل خاصی در آن پوشش می گردید کافی است حروف اولیه نام فایل را وارد کرده تا NAUTILUSبه طور خودکار آن را انتخاب کند. نکته: اگر میخواهید فایلی را حذف کنید بر روی آن کلیک راست کرده و گزینهTRASH MOVE TO را انتخاب کنید این فایل به زباله دان میزکار گنوم منتقل خواهد شد جهت بازگردانی دوباره فایل از زباله دان می توانید از سطل آشغال که در سمت راست پنل پایینی وجود دارد استفاده کنید و فایل های موجود در آن را RESTORE کنید. پارتیشن اصلی که در شکل 3 محتوای آن را دیدی.ریشه یا ROOT نام دارد و با آدرس / قابل دستیابی است تمام فایلها از این جا سرچشمه می گیرند یعنی در اصل سیستم اینجا است.تنها مدیر سیستم اجازه تغییر این پوشه را دارد.این پارتیشن دارای پوشه های زیر است که کاربردی و محتوایی آنها در ایجاد ذکر شده است: :BIN شمال فایل های دودویی )باینری( اجرایی است. دستورهای معمول مثل IS PING و GREP در اینجا ذخیره شده اند. :SBIN باینری های سیستم: عین مورد قبل با این تفاوت که دستورات موجود در پوشه اختصاصا قابل دسترس مدیر سیستم هستند و نه سایر کاربران با دسترسی پایینتر. مثال IFCONFIG REBOOT IPTABLES ETC :تنظیمات: شامل فایل هایی است که تنظیمات برنامه ها را نگه میدارند اسکریپت هایی که موقع روشن و خاموش شدن کامپیوتر اجرا می شوند همینجا هستند دستگاه های متصل شده: فایلهای دستگاه های متصل شده به سیستم اینجا هستند)مثال دستگاه های جانبیUSB ( :DEV :PROC جزئیات پرسه ها: حاوی اطالعات مربوط به برنامه های قابل اجرا است این پوشه یک پوشه سیستمی است که اطالعاتی نظیرUPTIME و شبکه کامپیوتر به صورت متنی در آن ذخیره می شود. LOG SYSTEM فایل های متغیر: حاوی فایل هایی است که انتظار می رود بزرگ شوند مثال :VAR :TMP فایل های موقت: فایل های موقت کخ فقط تا زمانی وجود خواهند داشت که سیستمRESTARTشود. این پوشه مثل چرک نویس کامپیوتر است. :USR اطالعات کاربر: محل جانبی برای ذخیره اطالعات کاربر نظیر برنامه ها و SOURCE CODE ها و غیره است اگر چیزی در /BIN :HOME پیدا نکردید بایدUSR/BIN / را امتحان کنید. اطالعات کاربر: پوشه خانگی کاربران است در اصل همانDOCUMENT MY ویندوز است. :BOOT بوت لودر: شامل فایل های بوت لودر سیستم نظیر GRUB و LILO است این پوشه معموال روی یک پارتیشن جدا است. :LIB کتابخانه های سیستم: شامل کتابخانه هایی است که برای درست اجراشدن دستورات موجود در /BIN ضروری هستند. 7

OPT :پکیج های متفرقه: شامل افزونه های اختیاری است که روی سیستمتان نصب می شود. :MNT فایل های MOUNT شده موقت: شامل فایل هایی است که به صورت موقتMOUNT شده است. :MEDIA اجزای جدا شده: شامل اطالعات موجود در دستگاههای جدا شونده نظیر سی دی رام و فالپی درایو و... است. :SRV سرویس های سیستم: شامل فایل های مربوط به سرویس های مختلف سیستم است. 5- مجوزهای دسترسی در سیستم عامل لینوکس در مسیر ریشه )پارتیشن اصلی( به پوشه DIV بروید )از این به بعد به جای اینکه آدرس دهی می گوییم: به پوشه /DIV بروید( باید شکلی مشابه شکل 4 ظاهر شود. اگر دقت کنید می بینید که روی برخی از فایل های عالمت ضربدر وجود دارد این عالمت به چه معنی است این عالمت یعنی شما نمیتوانید محتوای این فایل را بخوانید. چرا که این فایل به شخص دیگریا خود سیستم است. در سیستم عامل لینوکس هر فایل یا پوشه یک مجوز دسترسی دارد که مشخص میکند آن فایل برای چه کاربران و تا چه حدی در دسترس است. دسترسی با یک عدد 9 بیتی نمایش داده می شود. در واقع این 9 بیت 3 مجموعه 3 بیتی می باشد هر 3 بیت نشان دهنده میزان دسترسی یک کاربر یا گروهی از کاربران است. بیت اول این 3 بیت اجازه خواندن بیت دوم اجازه نوشتن و بیت آخر اجازه اجرا کردن فایل یا پوشه است مجموعه اول این سه مجموعه به کاربر صاحب فایل مجموعه دوم مربوط به گروهی از کاربران که فایل مربوط به آن گروه است و مجموعه سوم مربوط به سایر کاربران است. 8

بگذارید با یک مثال این موضوع را روشنتر کنم: فرض کنید مجوز دسترسی یک فایل به صورت 111 111 111 باشد می بینید که مجموعه سه بیتی می باشد مجموعه اول برای عدد 111 است همانطور که گفتم مجموعه اول مربوط به کاربرصاحب فایل است. این سه بیت نشان می دهد که کاربر می تواند فایل را بخواند )بیت اول 1 است( بنویسد )بیت دوم یک است( ولی نمی تواند آن را اجرا کند )بیت آخر صفر است(همانطور که گفتیم مجموعه دوم و سوم به ترتیب مربوط به گروه فایل و سایر کاربران است. برای سادگی نمایش مجوز دسترسی شکل محموعه را نمایش می دهیم. مثال مجوز اشاره شده را به صورت 644 می نویسیم. خوب حال چگونه می توان مجوز دسترسی یک فایل را تغییر داد برای این کار روی فایل کلیک راست کرده و گزینهPROPERTIES را انتخاب کرده و وارد قسمتPERMISSIONSشوید تا پنجره ای مشابه ظاهر شود OCTAL هر همانطور که میبینید صاحب فایل )OWNER( مدیر سیستم یا کاربرROOT است و دسترسی وی به این فایل READ AND WRITEاست. از این فایل مربوط به گروهVIDEO است که کاربران آن دسته اجازه READدارند AND WRITE ولی سایر کاربران هیچگونه دسترسی به فایل ندارند. همچنین همانطور که در شکل مشخصی است تیک گزینه ALLOW EXECUTING FILE AS PROGRAM زیر زده شده است. یعنی اجازه اجرا کردن این فایل نیز وجود ندارد. نکته: به دلیل اینکه ما صاحب این فایل نیستیم لذا اجازه ویرایش مجوز دسترسی آن را نیز نداریم. 9

کار با محیط کاربری گنوم سری تنظیمات ظاهری آن WORKSPACE_ 6-1 در گنوم: -6 در چپ ترین قسمت پایینی گنوم گزینه ای وجود دارد که با استفاده از آن میتوانید میز کار گنوم را ببینید. بر روی این گزینه کلیک کنید.قبال میز کار گنوم را در شکل 1 دیده اید. اگر دقت کنید در کنار زباله دادن گنوم 4 مربع وجود دارد. این مربع ها WORKSPACE نام دارند و کاربرد انها منحصر به فرد است. WORKSPACE در واقع یک میز کار جداگانه در اختیار شما قرار می دهد. فرض کنید که چندین برنامه اجرا کرده اید. که در پنل پایینی گنوم وجود دارد و می خواهید این برنامه های باز شده را بهتر مدیریت کنید. می توانید برنامه های مشابه را به WORKSPACE های دیگر منتقل کنید.برای این کار کافیست ایکون برنامه را به داخل یکی از مربع های دلخواهDRAG کنید اگر می خواهید به یک WORKSPACE دیگر بروید کافیست بر روی مربع متناظر با آن کلیک کنید. نکته: برنامه ای که قادر به تعویض WORKSPACE شما می باشدSWITCHER WORKSPACE نام دارد. نکته: شما میتوانید تعداد و سایر تنظیماتWORKSPACE را تغییر دهید. برای این کار بر روی یکی از مربع ها کلیک راست کرده و گزینهPREFRENCES را انتخاب کنید تا پنجره ای مشابه شکل 6 ظاهر شود. شکل : 6 تنظیمات Workspace تعداد و نام WORKSPACE ها در این قسمت قابل تنظیم است. تعداد را در جلوWORKSPACES NUMBER OF وارد کنید و جهت تغییر نام آن زیرNAMES WORKSPACESبر روی نام آن دوبار کلیک کنید. 10

_ 6-2 منوی اصلی گنوم نکته: اگر از سیستم خود استفاده نکنید پس از یک ربع به طور خودکارLOCKخواهد شد )البته میزان این زمان قابل تنظیم کردن پنل باالیی گنوم که در شکل 1 نشان داده شده است شاید مهمترین بخش میزکار گنوم باشد چون بیشتر از همه با آن سروکار دارید همانطور که قبال گفتم سمت چپ این پنل منوی اصلی قرار دارد منوی اصلی به سه بخشPLACES.APPLICATIONS و SYSTEM تقسیم شده است. بخش :APPLICATIONS برنامه های نصب شده در سیستم عامل لینوکس در این بخش موجود است و شما می توانید آنها را اجرا کنید این بخش خود به زیر بخشهایی برنامه های کاربردی وجود دارند. 2- تقسیم شده است که شامل موارد روبرو است: 1- در بخش ACCESSORIES در بخشGAMES بازی ها قرار دارند. 3- در بخشGRAPHIC نرم افزارهای گرافیکی قرار دارد. 4 - در بخشINTERNET نرم افزارهای مربوط به اینترنت وجود دارد. همچنین در بخشOFFICE نرم افزارهای اداری و در بخش SOUNDنرم AND VIDEO افزارهای چند رسانه ای از قبیل نرم افزارهای پخش صدا و تصویر قرار دارند. :PLACES در این بخش های لیست پوشه های مهم کامپیوتر شما از قبیل پوشه خانگی کاربر فعلی یا پوشه NETWORKکه حاوی فایل های به اشتراک گذاشته شده با سایر کاربران می باشد وجوددارد. :SYSTEM تنظیمات مدیریتی و معمولی سیستم در این بخش قرار دارد همچنین راهنما و یک سری گزینه های دیگر که شامل این موارد است وجود دارد: o گزینه :LOCK SCREEN اگر بر روی این گزینه کلیک کنید سیستم قفل خواهد شد و کاربر باید برای بازدوباره سیستم رمز عبور وارد کنده پنجره ای که پس از کلیک بر روی این گزینه ظاهر می شود همانند شکل 7 است مهمانان و کسانی که به کامپیوتر شما دسترسی دارند می توانند با انتخاب گزینهMESSAGE LEAVE برای شما پیغام بگذارند شما پس از باز کردن دوباره سیستم میتوانید آن پیغام ها را بخوانید. شکل : 7 پنجره Lock Screen 11

o گزینهOUT LOG :با این گزینه میتوانید از این کاربر خارج شده و با کاربر دیگری وارد سیستم شوید. o گزینه :SHUTDOWN برای خاموش کردن سیستم به کار میرود. نکته:محتوای منوی اصلی قابل ویرایش است. جهت ویرایش آن می توانید بر روی آن کلیک راست کرده و گزینهMENUS EDIT را انتخاب کنید. _ 6-3 APPLET ها در گنوم: اگر به سمت راست پنل باالی گنوم نگاه کنید می بینید که یک سری آیکون وجود دارد که هر کدام از آنها در واقع یک APPLET است. APPLET در واقع یک برنامه کوچک و کاربردی است کی میتواند در پنل گنوم قرار گیرد. نکته: برنامه های در حال اجرا نیز می توانند آیکون خود را در این قسمت قرار دهند. نکته: APPLET ها در هر پنلی از گن.م. چه پنل باالیی چه پنل پایینی و چه پنلی که توسط کاربران ساخته می شود می توان قرارداد. این آیکن ها را به ترتیب از راست به چپ توضیح میدهم )نکته: ترتیب این گزینه ها در نسخه های مختلفUBUNTU می تواند متفاوت باشد همچنان ویرایش آنها نیز امکان پذیر است که جلوتر توضیح داده خواهد شد( با استفاده از : گزینه گزینه میتوانید این کامپیوتر خود را خاموشSUSPEND STAND BY )همان در ویندوز( RESTATRT یا HIBERNATE کنید همچنین با انتخاب گزینهSETTINGS SYSTEM میتوانید وارد پنجره ای شوید که کلیه تنظیمات سیستم در آنجا قابل تغییر است )معادل CONTROL PANEL ویندوز( نکته: با انتخاب گزینهSESSION GUEST میتوانید با کاربرGUEST وارد سیستم شوید. گزینه با استفاده از : این گزینه میتوانید وضعیت خود در شبکه های اجتماعی مثل افزارهای چت روم یاهو مسنجر مشخص کنید در جلسات بعدی این گزینه بیشتر توضیح داده خواهد شد. FACEBOOK گزینه گزینه : ساعت کامپیوتر را نشان می دهد اگر بر روی آن کلیک کنید تاریخ را نیز نشان می دهد. یا نرم : در ویندوز از نرم افزارEXPRESS MICROSOFT OUTLOOK برای دیدن نامه ها اتفاقات و مخاطب ها استفاده می شود در لینوکس نرم افزارEVOLUTION برای این کار وجود دارد. با این گزینه میتوانید نامه یا OFF های خود را بخوانید. گزینه : مربوط به تنظیم صدا می باشد. گزینه : برای تنظیمات و مدیریت شبکه می باشد که در بخش بعدی به طور مفصل توضیح داده خواهد شد. گزینه : تنظیمات صفحه کلید مثال تغییر زبان صفحه کلید در این بخش قابل انجام است. شما عالوه بر اینAPPLET ها می توانیدAPPLETهای دیگری نیز به پنل خود اضافه کنید برای این کار بر روی ناحیه خالی پنل کلیک راست کرده و گزینهPANEL ADD TO را بزنید تاپنجره ای 5 مشابه شکل 8 ظاهر شود در این پنجره می توانیدAPPLET مورد نظر خود را اضافه کنید. تعداد APPLET ها در گنوم بسیار زیاد است. همچنین امکان دانلود و اضافه کردن APPLET ه یا دلخواهتان نیز وجود دارد که در جلسات بعد توضیح داده خواهد شد. بعضی از APPLET های جالب در اینجا ذکر شده است: 12

:STICKY NOTES با استفاده از این APPLET می توانید نوشته هایی که در ذهن خود دارید را در آن بنویسید و بدون اینکه نیاز به ذخیره در یک فایل باشد. همیشه آن را در اختیار خود داشته باشید. :SYSTEM MONITOR با این APPLET می توانید میزان استفاده از CPU رو یا سایر قطعات را به صورت گرافیکی ببینید. :EYES این APPLETبه شکل دو چشم است که جهت حرکت موس را دنبال خواهد کرد )بیشتر جنبه زیبایی دارد( :FISH عکس یک ماهی است که در حال حرکت است پس می توان این APPLET را به گونه ای تنظیم کرد که در هنگام کلیک بر روی آن دستور خاصی اجرا شود. نکته: APPLET های اضافه شده را می توان با کلیک راست بر روی آنها و انتخاب گزینه REMOVE FROM PANEL حذف کرد. همچنین می توان با گزینه MOVE آنها را به جای دیگر از پنل منتقل کرد. با نیک زدن گزینه LOCK TO PANEL امکان تغییر محل APPLET وجود ندارد. مگر اینکه دوباره تیک آن برداشته شود. نکته: تنها پنل های گنوم پنل های باالیی و پایینی نیستند. می توانید با کلیک راست بر روی یک پنل و انتخاب گزینه NEW PANEL یک پنل جدید به سستم خود اضافه کنید. همچنین با انتخاب گزینه DELETE THIS PANEL کل پنل را حذف کنید. شکل 8: اضافه کردن به پنل 13

_ 6-4 میزکار گنوم میزکار گنوم می تواند شامل میانبری )در لینوکس به میانبر LINK می گویند( از فایل ها و پوشه های دلخواهتان باشد. به عنون مثال اگر بخواهید فایلPDF این دستور کار را در میز کار خود قرار دهید کافیست بر روی میز کار کلیک راست کرده و گزینه CREAT LAUNCHER را انتخاب کرده تا پنجره ای مشابه شکل 9 ظاهر شود. در قسمت TYPE گزینه LOCATION و در قسمت COMMAND بر روی گزینه BROWSE کلیک کرده و فایل مورد نظر خود را انتخاب کنید و سپس کلید OK را بفشاریدتا اینLINK به میز کار کامپیوتر شما اضافه شود. نکته: اگر میخواهید آیکن LINK خود را تغییر دهید کافیست بر روی آن کلیک راست کرده و گزینه PROPERTIESرا بزنید. در قسمتBASIC بر روی آیکن آن کلیک کنید و آیکن جدید خود را انتخاب کنیدهمچنین در قسمتEMBLEMS میتوانید عالمتیبر باالی آیکن انتخابی خود بگذارید. نکته: حتی اندازه آیکن LINK را می توانید تغییر دهید کافیست بر روی آن کلیک راست کرده و گزینهICON RESIZE را انتخاب کنید اگر میخواهید آیکن شما به اندازه اولیه اش برگردد گزینهSIZE RESIZE ICON S ORIGINAL را انتخاب کنید. نکته: می توانید آیکن های میز کار را به ترتیب حروف الفبا مرتب کنید برای این کار بر روی ناحیه خالی میز کار کلیک راست کرده و گزینهNAME ORGANIZE DESKTOP BY را انتخاب کنید. نکته: جهت تغییر پس زمینه میز کار بر روی ناحیه خالی میز کار کلیک راست کرده و گزینه CHANGE DESKTOP BACKGROUD را انتخاب کنید تا پنجره مشابه شکل 11 ظاهر شود در این پنجره می توانید پس زمینه دلخواه خود را ازبین پس زمینه های پیش فرض انتخاب کنید همچنین با انتخاب گزینهTHEMES در این پنجره قادر به تغییر شکل ظاهری محیط گنوم از جمله آیکن ها نوار عنوان ها و... خواهید بود جهت نصبTHEME جدید می توانید از گزینه INSTALL استفاده کنید گزینهFONT در این پنجره برای تنظیم فونت بخش های مختلف نرم افزار گنوم است. نکته: عالوه بر یک تصویر معمولی شما قادر به انتخاب یکSHOW SLIDE )مجموعه ای از تصاویر( به عنوان پس زمینه میز کار 14

خود هستید در پنجره شکل 11 تصاویری که به صورت دو یا سه برگه زیر هم هستند مجموعه ای تصاویرندکه در فاصله های زمانی خاصی نمایش داده می شوند. 7. تنظیمات شبکه در محیط گنوم در این بخش به تنظیمات شبکه در محیط گنوم می پردازیم همانطور که گفتیم با انتخاب گزینه در پنل باالیی گنوم میتوانید این تنظیمات را انجام دهید اگر بر روی این گزینه کلیک کنید منو یی مشابه شکل 11 نشان داده می شود. سه گزینه باالیی )تعداد این گزینه ها با توجه به تعداد CONNECTIONهای شما متفاوت است( وضعیت فعال بودن یا غیرفعال بودنCONNECTION های شما به همراه امکاناتی برای قطع و وصل کردن آنها را نشان میدهد. منوی VPN CONNECTIONS اتصاالت VPN را نشان می دهند اگر تیک گزینهNETWORKING ENABLE را بردارید قابلیت شبکه به طور کامل درUBUNTU غیر فعال می شود گزینهINFORMATION CONNECTION اطالعات ارتباطات ( زا قبیل شمارهIP ( و اطالعات سخت افزار )از قبیل کارت شبکه( را نشان می دهد. اما مهمترین گزینه این منو گزینهCONNECTIONS EDIT خود را ویرایش کنید با انتخاب گزینه پنجره ای مشابه ظاهر شکل 12 می شود. همانطور که میبینید این گزینه دارای چندین بخش می باشد: می باشد که با استفاده از آن می توانیدCONNECTION های 15

LOCAL AREA ( تنظیمات اتصاالت باسیم. از جمله اتصاالت به شبکه محلی :WIRED بخش CONNECTION (شما در این قسمت قابل ویرایش است. همانطور که میبینید من در حال حاضر یک دارم. که آن نیز مربوط به شبکه خانگی LAN بنده می باشد. ا تصال با سیم نکته: جهت اضافه کردن CONNECTION جدید بر روی گزینه ADD کلیک می کنم و اطالعات این CONNECTION را وارد می کنم این اطالعات شامل شمارهIP ورژن 4 و 6 ADDRESS MAC سخت افزار مسائل امنیتی و... می باشد. نکته: اگر بخواهیم تنظیمات یک CONNECTION را ویرایش کنم کافیست آن را انتخاب کرده و گزینه EDIT را بزنم نکته: جهت حذف یک CONNECTION از گزینه DELETE استفاده کنید. نکته: لینوکس معموال هوشمند عمل کرده و خودش CONNECTION های با سیم را شناسایی م یکند به عنوان مثال اتصال AUTO ETH0 که در شکل 12 دیده می شود به طور خودکار توسط لینوکس ساخته و تنظیم شده است. بخش :WIRELESS در این بخش می توان CONNECTION های بدون سیم خود را اضافه یا ویرایش کنید. CONNECTION های بدون سیم شامل WIFI که در اکثر دانشکاه ها فعال است می باشد نکته: لینوکس معموال هوشمند عمل کرده و خودش CONNECTION های بدون سیم را شناسایی می کند به عنوان مثال اگر وارد جایی شوید که WIFI فعال است به طور خودکار CONNECTION ساخته و تنظیم خواهد شد. بخش :MOBILE BROADBAND اکثر گوشی های امروزی از GPRS پشتیبانی می کند و قادر به اتصال به اینترنت هستند شما می توانید گوشی خود به کامپیوتر و استفاده از این بخش از اینترنت GPRS گوشی خود استفاده کنید. 16

نکته: سیم کارت های ایرانسل از GPRS به طور پیش فرض پشتیبانی می کنند اما سیم کارت های همراه اول نیاز به فعال سازی سرویس GPRS دارند. جهت اضافه کردن CONNECTION جدید ابتدا گوشی خود را به کامپیوتر وصل کرده )اکثر گوش های SONY-ERICSSONو NOKIA پشتیبانی می شوند.( و سپس گزینه ADD را بزنید اگر راه انداز گوشی شما در LINUX نصب باشد در پنجره ظاهر شده )شکل 13( نام گوشی نوشته خواهد شد گزینه FORWARD را انتخاب کنید. و سپس محل زندگی خود )IRAN( را انتخاب کنید و سپس FORWARD کنید تا شکلی مشابه شکل 14 طاهر شود. در این بخش باید نام ارائه دنده خود را انتخاب کنید که می تواند همراه اول یا ایرانسل باشد دوبارهFORWARD کنید در این بخش بایدPLAN خود را تعیین کنیدPLANنوع استفاده از اینترنت و میزان هزینه آن را مشخص میکند شما می توانید این کار را در خود گوشی انجام دهید لذا این قسمت را نیز FORWARDکرده و در انتها گزینه APPLY و سپسSAVE را بزنید تا CONNECTIONساخته و سپس و ذخیره گردد. سپس یک بار سیستم خود را RESTARTکرده و از آن می توانید با انتخاب نامCONNECTION خود در گزینه به آن متصل شوید. بخش VPN :در این بخش می توانید CONNECTION های VPNخود را ویرایش یا اضافه کنید. VPN امکانی است که با استفاده از آن میتوانید در بستر اینترنت یک شبکه خصوصی مجازی بسازید پروتکل های مشهورVPN شاملL2TO و PPTP میباشد 17

نکته: برای اتصال به پروتکل L2TP باز افزونه )PLUGIN( گزینه :DSL برای تنظیم و مربوطه را در لینوکس نصب کنید. ایجادCONNECTION های ADSL از این بخش استفاده کنید جهت انجام اینکار نام کاربری و رمز عبور نام خدمات دهنده ADSL و سایر تنظیمات را انجام دهید. _ 7-1 به اشتراک گذاری فایل ها در لینوکس به پوشه HOMEخود بروید. فرض کنید پوشه DOCUMENTS را میخواهید در بین کاربران شبکه محلی خود به اشتراک بگذارید. برای این کار بر روی آن کلیک راست کرده و گزینه SHARING OPTIONS را بزنید تا پنجره ای مشابه شکل 15 ظاهر شود سپس برای به اشتراک گذاری این پوشه ابتدا نام اشتراک را در قسمت SHARE NAME وارد کرده و سپس گزینه CREATE SHARE را بزنید. نکته: اگر می خواهید پوشه توسط سایر افراد قابل ویرایش باشد تیک گزینه ALLOW USERS TO CREATE AND DELETE FILES IN THE FOLDER را بزنید. نکته:جهت به اشتراک گذاری فایل های خود بین سیستم عاملهای لینوکس و ویندوز نیاز به نصب نرم افزار SAMBAدارید اگر این نرم افزار نصب نباشد پیغامی مشابه شکل 16 نشان داده خواهد شد که شما می توانید با انتخاب گزینهSERVICE INSTALLو وارد کردن رمز عبور خود در صورت متصل بودن به اینترنت این برنامه را دانلود و نصب نمایید. 18

سامبا چیست پروتکل به اشتراک گذاری فایل ها است که در لینوکس و ویندوز از آن استفاده شده است این پروتکل 21 سال قبل طراحی شد.سامبا پروژه متن بازی است که برای ساده کردن انتقال اطالعات از شبکه بین سیستم های سازگار باSMB طراحی شده است عملکردSMB روش درخواست پاسخ می باشد. بدین ترتیب که برنامه متقاضی اطالعات درخواستی به سرور می فرستد. سرور درخواست را پردازش می کند و پاسخ مناسب را برای متقاضی می فرستد که معموال حاوی اطالعات درخواستی است. اندرو تریجل TRIDGELL( )ANDREW سرپرست تیم برنامه نویسان سامبا این نام را در سال 1991 بر روی پروژه اشتراک فایل بین لینوکس و ویندوز گذاشت او این نام را از (SMB) SERVERگرفت. MESSAGING BLOCK او به دنبال کلمه ای از زبان انگلیسی بود که سه حرف S و M و B را به همین ترتیب داشته باشد فقط چهار کلمه در این حالت را دارند. SCRAMBLE و SAWTIMBER وSAMBA و SALMONBERRY او از میان آنها سامبا را انتخاب کرد. ممکن بود نام آن را سالمونبری به معنای تمشک بگذارد. 8- آشنایی با میز کار سیستم عامل UBUNTU مطالب این جلسه را به آشنایی با محیط گرافیکی و میز کار سیستم عامل UBUNTU اختصاص میدهیم تا دانش پژوهان به سادگی بتوانند امور روزمره خود را در این سیستم عامل به انجام برسانند. کامپیوتر به عنوان یک ماشین الکترونیکی وسخت افزاری ماهیت بسیار پیچیده ای داشته و ارتباط مستقیم کاربر با آن به شدت مشکل و عمال غیر ممکن است. از این رو سیستم عامل به عنوان یک واسط ساده و کاربر پسند بین کاربر و سخت افزار کامپیوتر قرار گرفته و این ارتباط را تسهیل میکند.به عبارت دیگر کاربر با سیستم عامل در تعامل بوده و سیستم عامل وظیفه ی تعامل با سخت افزار را به عهده میگیرد. قسمتی از سیستم عامل که وظیفه ی تعامل با کاربر را برعهده دارد shell نامیده میشود. Shell در حقیقت یک مفسر است که درخواست کاربر را برای سیستم عامل تفسیر میکند. دو نوع مفسر فرمان های کاربر) shell ( برای سیستم عامل ها وجود دارد: 19

1 (ترمینال) TERMINAL ) 2 (میز کار) DESKTOP ) در محیط ترمینال کاربر برای ارتباط با سیستم عامل فرمان ها و دستورات خود را به صورت کدهای متنی وارد کرده و ترمینال با تفسیر این دستورات امکان تعامل با سیستم عامل را فراهم می آورد.اما در محیط میزکار ارتباط کاربر با سیستم عامل بسیار ساده تر بوده و از طریق کلیک موس بر روی اشیای گرافیکی صورت می پذیرد. سیستم عامل های قدیمی تر همچون MS.DOS تنها از محیط ترمینال به عنوان SHELL بهره میبردند ام سیستم عامل های امروزی راحتی کاربران را در اولویت قرار داده و از محیط Desktop استفاده میکنند. با این حال بسیاری از کاربران حرفه ای محیط ترمینال را به Desktop ترجیح داده و برای انجام بسیاری از امور آنرا کاراتر میدانند.بنابراین تقریبا تمام سیستم عامل ها از محیط ترمینال پشتیبانی میکنند. دو نوع Desktop محبوب که در توزیع های GNU/Linux استفاده می شوند Gnomeو KDE Ubuntuبه صورت پیشفرض یک نوع میز کار Gnome به نام Unity را ارائه می دهد. می باشند. سیستم عامل 20

در ادامه بحث این جلسه به آشنایی با میز کار Unity خواهیم پرداخت. هنگامی که در سیستم عامل اوبونتو Logمی in کنید یک نوار به نام Launcher در سمت چپ میز کار ظاهر می شود. این نوار برای دسترسی سریع به برنامه هایی است که اغلب مورد استفاده قرار می دهید. باالترین عنصر در نوارLauncher دکمه ای با لوگوی Ubuntu است. با کلیک بر روی آن صفحه ای به نام Dash باز می شود که امکانات و ویژگی های بیشتری از Unity را نمایش میدهد. در صفحه اصلی Dash پرونده ها و برنامه های پر کاربرد نشان داده می شوند. این صفحه برای جستجوی سریع پرونده ها و برنامه های کاربردی مورد استفاده قرار می گیرد. برای مثال کافیست در نوار جستجوی باالی صفحه Dash عبارت "document" را جستجو نمایید. پرونده ها و پوشه های مرتبط و نرم افزار های مربوط به ایجاد و ویرایش اسناد کاوش شده و لیست می گردند. همچنین در قسمتUsed Recently مواردی که اخیرا مورد استفاده قرار گرفته اند نمایش داده می شوند. Dashرا می توان به کمک Super Key روی صفحه کلید نیز باز و بسته کرد. )همانند صفحه Start در ویندوز( دومین عنصر درLauncher دکمه ای با نام Home است که یک نرم افزار مدیریت پرونده ها به نام "Files" را می گشاید. این نرم افزار همانند نرم افزار Windows Explorer در سیستم عامل ویندوز بوده و عملیات رونوشت ) Copy (برش) Cut ( جایگذاری( Paste ) تغییر نام (Rename) و... در آن به سادگی و همانند ویندوز انجام می شود. تنها تفاوت آن با Windows Explorer مربوط به حذف پوشه یا پرونده است که به جای Delete از گزینه Move To Trash استفاده می کند. الزم به ذکر است اقالمی که به این روش حذف می شوند به سطل بازیافت منتقل شده و در آینده قابل بازیابی می باشند. سطل بازیافت) Trash ) معموال آخرین عنصر در Launcher است و با راست کلیک بر روی آن و انتخاب گزینه Empty Trashمی توان محتوای آن را برای همیشه از حافظه پاک کرد. 21

9_ افزودن نرم افزار های جانبی به سیستم عاملUbuntu : برای نصب نرم افزار های جانبی ابتدا به شبکه جهانی اینترنت متصل شده و سپس بر روی دکمه Ubuntu Software Center در نوار Launcher کلیک کنید. در صفحه باز شده از لیست موجود در سمت چپ یک دسته بندی را انتخاب کرده تا نرم افزار های متعلق به آن دسته در سمت راست نمایان شوند. حال می توانید نرم افزار مورد نظر خود را انتخاب نموده و بر روی دکمه Install کلیک کنید تا مراحل نصب آغاز گردد. انتخاب توجه 1. پس از کلیک بر روی دکمه Install گذر واژه حساب کاربری از شما پرسیده می شود. توجه 2. برای حذف یک نرم افزار نصب شده گزینه Installed را در باالی صفحه Ubuntu Software Center نموده و از لیست ظاهر شده برنامه مورد نظر را برگزیده و بر روی دکمه Remove کلیک نمایید. 22

توجه 3. در صفحه Ubuntu Software Center تنها نرم افزار هایی نشان داده می شوند که درون مخازن نرم افزار رسمی Ubuntuدر اینترنت قرار داده شده اند. برای افزودن مخازن نرم افزار غیر رسمی Depositories) (Third-Party به Ubuntu Software Center از منوی Edit گزینه Software Sources را انتخاب کرده و گذر واژه کاربری خود را وارد نمایید. در صفحه باز شده به سربرگ other software رفته و با کلیک بر روی دکمهAdd آدرس مخزن مورد نظر خود روی اینترنت Line) (APT را وارد کرده و بر روی Add Source کلیک کنید تا مخزن مورد نظر شما به لیست مخازن قابل دسترسی افزوده شود. آدرس مخزن Line) (APT را از سایت رسمی هر مخزن می توانید بیابید که قالبی شبیه به آدرس زیر دارد: deb http://archive.canonical.com/ubuntu precise partner Adobe Canonical Partner مربوط به مخزن APTباال Line است. این مخزن شامل نرم افزار های رایگانی مثلSkype Readerو... می باشد. 11- افزودن زبان "پارسی" به صفحه کلید درUbuntu : برای افزودن زبان پارسی به منظور تایپ لغات و جمالت پارسی در سیستم عامل اوبونتو بر روی سمت راست ترین منو Menu) System )روی نوار منو )نوار باالی میز کار( کلیک کرده و Settings System را بر گزینید. گزینه Keyboard Layout را از قسمت Personal انتخاب کرده و در صفحه باز شده با استفاده از نماد "+" زبان Persian را Addکنید. 23

برای سوئیچ کردن بین زبان های پارسی و انگلیسی می توانید از آیکون موجود روی نوار منو پس از اتمام کار با کامپیوتر می توانید: استفاده کنید. 1- کامپیوتر را خاموش Down) (Shut کنید. 2- کامپیوتر را به حالت معلق (Suspend) درآورید. در این حالت محتوای حافظه اصلی دست نخورده باقی مانده و بیشتر قسمت های کامپیوتر خاموش می شوند. از این رو در مصرف انرژی صرفه جویی شده و با بیدار شدن مجدد سیستم تمامی برنامه ها و پرونده های باز دست نخورده باقی می مانند. توجه. قبل از Suspend کردن سیستم حتما تمامی پرونده های باز خود را ذخیره نمایید. کامپیوتر را روشن رها کرده اما از حساب کاربری Log Out کنید تا کاربران دیگر بتوانند از کامپیوتر استفاده کنند. -3 اگر برای مدت زمان کوتاهی کامپیوتر را ترک می کنید حتما میز کار خود را قفل (Lock) پرونده ها و نرم افزار های شما دسترسی نداشته باشند. کنید تا سایر افراد حاضر در محل به تمامی اقدامات باالDown Lock Log Out Suspend Shut و همچنین اقداماتی نظیر Restart و Switch Users منوی سیستم قابل دستیابی اند. از تمرین ها 24

در ابتدای این دستور کار گفته شده: محیط های گرافیکی در حقیقت نرم افزاری هستند که باالی زیرساختارهای فراهم شده توسط سیستمXWINDOW اجرا می شوند منظور این جمله را به طور خالصه بنویسید منظور از فایلهایMOUNT شده که در جمله زیر به آن اشاره شده است چیست :MNT فایلهایMOUNTشده موقت: شامل فایلهای است که به صورت موقتMOUNT شده اند. در مسیر ریشه فایلی به نامINITRD.IMG وجود دارد که در دستور کار توضیحی راجع به آن داده نشده است این فایل چه کاربردی در سیستم عامل لینوکس دارد در این دستور کار راجه به میز کار گنوم توضیح داده شد. همانطور که گفتیم میز کار مشهور دیگری به نامKDE نیز برای لینوکس وجود دارد راجع به این میز کار و امکانات آن تحقیق کنید همچنین بگویید چگونه می توان از این میز کار درUBUNTU استفاده کرد همانطور که در بخش شبکه این دستور کار دیدیم برای ساخت اتصال DIAL-UP امکانی در این نسخه ازUBUNTU وجود ندارد.چطور می تواند این امکان را اضافه کرد همچنینDRIVER مودم هایDIAL-UP در UBUNTU به طور خودکار شناسایی نمی شود و باید آنها را خودتان نصب کنید. چطور می توان این کار را انجام داد با توجه به اینکه اکثر شرکت های ارائه دهنده مودم DIAL-UP ایران از نوع CONEXANT می باشد که برای نصب آن می توان ازدرایورهای ارائه شده توسط شرکت LINUXANT استفاده کرد. هرچند این درایورها رایگان و متن باز نیست. -1-2 -3-4 -5 فهرست منابع و ماخذ: با ساختار پوشه ها در لینوکس آشنا شوید.ترفندهای کامپیوتر }درون خطی{ - http://akbarpendashteh.blogfa.com/post استفاده از محیط گرافیکی گنوم. سامبا. گام به گام با لینوکس. { درون خطی } http://mainsoft.blogfa.com/post-@@.aspx -1-2 -3 25